Doğal taş, insan tarafından kullanılan en eski yapı malzemesidir. Antik çağlardan günümüze kadar, doğal taşlar Türk endüstrisi ve mimarisinde önemli bir rol oynamıştır.

Mermer, Anadolu'daki tüm uygarlıklar tarafından işlenmiş ve kullanılmıştır. Antik çağlardan beri mermer, sarayların, tapınakların ve kamu alanlarının zeminlerini ve duvarlarını güzelleştirmek amacıyla mimari bir dekorasyon olarak kullanılmıştır. Hititlere, Yunan ve Roma amfi tiyatrolarına, arenalara ve diğer sanat eserlerine; Selçuklu Türklerine ait saraylara, hamamlara, kervansaraylara, camilere ve medreselere; ve Osmanlı camilerine, minarelerine ve çeşmelerine kadar tarihlenen heykeller ve anıtlar, mermerin Anadolu'da yaygın olarak kullanıldığını kanıtlamaktadır.

Özellikle Roma, Selçuklu ve Osmanlı İmparatorlukları, yapılarında mermer kullanmışlardır. Dünyanın yedi eski harikasından ikisi Bodrum ve Efes'tedir. En ünlüsü Artemis Tapınağı'dır ve Dünyanın Yedi Harikası'ndan biriydi. Antik dünyadaki mermerden yapılmış ilk tapınaktı. İkincisi ise Halikarnas'ta M.Ö. 353 ve 350 yılları arasında inşa edilen Halikarnas Mozolesi'dir. Alabasterden yapılmış ve yaklaşık 45 metre (135 feet) yüksekliğindeydi. Türkiye'nin güney kesimindeki Side'deki Aspendos Tiyatrosu, en iyi korunmuş Roma tiyatrosudur. Kalker taşından yapılmıştır. 15.000 kişi kapasitelidir ve 1800 yıldır depremler, savaşlar ve zamanın çoğu çevredeki anıtları yok etmesine rağmen sağlam kalmıştır.

Doğal taş endüstrisi, mermer, granit ve diğer doğal yapı taşları olan kireçtaşı, traverten, bazalt, kumtaşı, serpantin, diyabaz ve arduvaz gibi temel taşlardan oluşmaktadır. Bu taş çeşitlerine ek olarak, son yıllarda Türkiye'nin taş üretimi ve ihracatında arduvaz, çakıl taşı ve tüf ön plana çıkmaktadır.

Günümüzde doğal taş ve taş ürünleri farklı son kullanıcılar tarafından kullanılmaktadır. Başlıca son kullanıcılar, taş işleme endüstrisi, yapı sektörü ve tüketici pazarıdır. Doğal taşların ana kullanım alanları; zemin ve döşeme kaplamaları için fayanslar, korkuluklar, sütunlar, şömineler, çeşmeler, mezar taşları gibi özel işler, bordür taşı ve sett gibi yapısal çalışmalar, iç ve dış duvar kaplamaları ve merdiven basamaklarıdır.

Türkiye mermerler diyarıdır...

Doğal taşlar ve özellikle mermer açısından Türkiye, Alp Dağları'nın yer aldığı coğrafyada bol kaynaklara sahiptir. Türkiye, Marmara Adası'nda başlayan 4.000 yıllık mermer üretimi geçmişiyle dünyanın en eski mermer üreticilerinden biridir.

Türkiye'nin mermer, traverten, oniks, konglomera, breş ve magmatik kayaçlardan oluşan büyük rezervleri bulunmaktadır. Türkiye'nin toplam mermer rezervleri yaklaşık olarak 5,2 milyar m3 - 13,9 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. Türkiye'nin mermer yatakları için işlenebilir 4 milyar m3'lük rezervi bulunurken; traverten için bu rakam 2,8 milyar m3, granit için ise 1 milyar m3'tür. Tahminlere göre, Türkiye dünya genelindeki toplam mermer rezervlerinin yüzde 40'ına sahiptir. Oldukça önemli ve çeşitli mineral tabanına sahip olan Türkiye, dünyanın en büyük doğal taş rezervlerinden birine sahiptir ve bu rezervler, renk ve doku çeşitliliği nedeniyle mükemmel kalite ve özel olarak kabul edilmektedir.
Türkiye, büyük rezervleri ve gelişmiş işleme endüstrisi ile dünya çapında en önemli doğal taş üreticilerinden biri konumundadır.

Bu ortak özelliklerin yanı sıra, her mermerin kendine özgü renkleri ve bileşimi bulunmakta olup, bu özellikler onların özel ürünlerin üretiminde kullanılmasını mümkün kılar.

Anadolu ve Trakya'nın tüm bölgelerinde önemli mermer rezervleri bulunmaktadır. Rezervler, Afyon, Burdur, Balıkesir, Denizli, Tokat, Muğla ve Çanakkale'de yoğunlaşmaktadır.

Türk mermerlerinin başlıca özellikleri kalite ve özgünlüktür.

Sektörde 1.500'den fazla mermer ocağı, 2.000 fabrika ve yaklaşık 9.000 atölye faaliyet göstermektedir. Ocağın yüzde doksanı, başta Ege ve Marmara Bölgeleri olmak üzere Anadolu'nun batısında yer almaktadır.

Türkiye'deki doğal taş üretimi, son on yılda hızla büyümüştür. Büyük ölçekli özel şirketler, entegre işleme tesislerine yatırım yaparak yerel piyasada gelişmeler sağlamıştır. Modern üretim ekipmanları ve yöntemlerinin tanıtılmasıyla Türkiye, dünyanın önde gelen doğal taş üreticilerinden biri haline gelmiştir.

Üretimdeki artışlar, iç pazardaki inşaat sektörünün canlılığı ve yeni teknolojilerin varlığı, doğal taşın inşaat malzemesi olarak yaygın kullanımına katkıda bulunmuştur. Hem iç hem de yurt dışı/uluslararası talepteki artışla paralel olarak, Türk mermer endüstrisi kalite ve üretim kapasitesi açısından çok iyi performans göstermiştir.

Türk mermer üreticileri kalitenin önemini bilmektedir. Dünyanın en gelişmiş, elektronik ve tam otomatik makinelerini kullanmaktadırlar. Çoğu şirketin büyük bir makine parkı bulunmakta ve mermer ocaklarında en son teknoloji ve yüksek teknoloji makineler kullanılmaktadır. İşleme tesisleri, ticari olarak gerekli olan tüm boyutlarda ve kalite standartlarında karolar üretebilir ve kesim yapabilir.

Türkiye'nin mermer üretim kapasitesi toplam 6,5 milyon m2 ve granit için 10,5 milyon m2'dir. Son yıllarda, mermer üretimi keskin bir şekilde artmıştır. MİGEM (Maden İşleri Genel Müdürlüğü) verilerine göre, Türkiye'de üretilen başlıca ürünler mermer, traverten, bazalt ve andezittir. Granit üretimi, taş endüstrisindeki diğer önemli kalemdir.

Özellikle gelişmiş ülkelerde kullanılan granit, karakteristik özellikleri nedeniyle Türkiye'de de yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. Bugün, görünümü, dış koşullara dayanıklılığı ve aşınmaya karşı yüksek direnci nedeniyle binaların iç ve dış süslemelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye'de, büyük mermer rezervlerine ek olarak, Ordu, Rize, Trabzon, Balıkesir, Kırklareli, Kırşehir, Bolu, İzmit, Çanakkale ve İzmir gibi şehirlerde granit rezervleri bulunmaktadır.

Türkiye'deki doğal taş ocakçılığı ve işleme sektörü, küçük ve orta ölçekli şirketlerden oluşsa da, bu şirketler üretici dernekleri ve ihracatçı birlikler altında iyi bir şekilde örgütlenmiştir.

Türkiye'de üretilen doğal taşlar, uluslararası standartlara uygun olarak imal edilmektedir. Şirketler, 2007 yılından beri Türkiye'de yürürlükte olan AB İnşaat Ürünleri Yönergesi'ne uygun olarak "CE İşareti"ni kullanmaktadır.

Türk mermeri, farklı renk skalaları ve kalitesi nedeniyle dünyaca ünlü yerlerde yaygın olarak kullanılmıştır. Vatikan'daki en önemli kiliselerden biri olan Aziz Petrus Kilisesi'nin giriş salonunda, Afyon İscehisar mermeri sütunlarda ve kaplamalarda kullanılmıştır. ABD'deki Beyaz Saray'da, basın açıklamalarının yapıldığı yerde Elazığ vişnesi kullanılmıştır. Türk mermerinin inşaatında kullanıldığı diğer yerler arasında Alman ve Fransız Devlet Meclisleri ve Amerika Birleşik Devletleri Kongre Binası bulunmaktadır. Dünyanın en ünlü eğlence parkı olan Disneyland'da 18 bin m2 Türk mermeri kullanılmıştır. Bunlara ek olarak, birçok lüks otel, zemin kaplamalarında Türk mermerini kullanmayı tercih etmektedir.

Geniş rezervleri, gelişmiş işleme teknikleri ve kapasitesi ile Türkiye, dünya doğal taş endüstrisinin önemli merkezlerinden biridir. Bu taşlar ve mermer işleme teknolojisi, Türkiye'de düzenlenen uluslararası ve yerel fuarlarda sergilenmektedir.

Doğal taş ihracatı, son on yılda hızla gelişmiştir. Türk taşı, 200 farklı ülkedeki binalarda ve kaldırımlarda bulunabilir. 2017 yılında doğal taş ihracatının toplam değeri 2 milyar ABD dolarına ulaştı. Türk doğal taş ihracatının neredeyse yarısı, %46,3 ile Çin'e yapılmaktadır. Diğer önemli ticaret ortağı ise %14 pay ile ABD'dir ve ardından Suudi Arabistan, Irak, Hindistan ve BAE gelmektedir.

İhracatın en yüksek değeri, %53,7 ile blok mermeredir. Blok mermer, 1.098 milyon ABD doları ihracat değeri ile ilk sıradadır. 2017 yılında Türkiye'nin blok mermer ihraç ettiği başlıca ülkeler Çin, Hindistan, İtalya, Tayvan, Vietnam ve Mısır'dır. 

İşlenmiş mermer, 2017 yılında 900 milyon ABD doları tutarında ve doğal taş ihracatının %44'ü ile ikinci sıradadır. ABD, Suudi Arabistan, Irak, Fransa, İsrail ve BAE, Türkiye'den işlenmiş mermerin başlıca alıcılarıdır.

2017 yılında granit ihracatı toplam 11 milyon ABD dolarıydı. Bu ürünler için en önemli pazarlar Almanya, İsviçre, Türkmenistan, Gürcistan ve Kazakistan'dır.

Natural Stone Exports by Countries (Value: US$ Million)